EFP

Instrumentendatabank

De instrumentendatabank biedt een overzicht van ruim 200 instrumenten die gebruikt worden binnen de forensische psychiatrie. In de instrumentendatabank wordt ieder instrument kort beschreven en informatie gegeven over het type instrument, de validiteit en betrouwbaarheid, de afnameduur, de belangrijkste literatuurbronnen en waar het instrument te verkrijgen/ downloaden is. Voor vragen en/of opmerkingen over de instrumentendatabank kun je contact opnemen met instrumentendatabank@efp.nl

COTAN-beoordelingen

Indien voorhanden, is bij instrumenten de link naar de COTAN-beoordeling opgenomen. Om de COTAN-beoordeling van een instrument te kunnen inzien, dien je in te loggen als COTAN-abonnee. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om individuele beoordelingen aan te schaffen zonder abonnement. Veel universiteitsbibliotheken bieden toegang tot COTAN-informatie aan studenten en medewerkers. Zie voor meer informatie over de COTAN: https://psynip.nl/cotan/.

Alle instrumenten Neuropsychologie Tools & Tech Beoordelingsschalen Observatie Persoonlijkheid Zelfrapportage Risicotaxatie Screening Diagnostiek Intelligentie
Naam Categorie Omschrijving
BCIS Zelfrapportage De Beck Cognitive Insight Scale (BCIS; Beck et al., 2004; Nederlandse bewerking Van der Gaag, 2004) is een zelfrapportagevragenlijst bestaande uit 15-items. De vragenlijst meet twee constructen: het vermogen tot zelfreflectie en de mate van overtuiging van de eigen opvattingen.
BDHI-D Zelfrapportage De Buss Durkee Hostility Index (BDHI; Buss & Durkee, 1957) is een instrument voor het vaststellen van iemands hostiliteit (vijandigheid) en neiging tot agressief gedrag. De BDHI-D is een Nederlandse bewerking van de Amerikaanse BDHI (Lange, Hoogendoorn & Wiederspahn, 2004). De vragenlijst meet directe agressie(uitingen), indirecte agressie (op zichzelf gericht) en sociale wenselijkheid. De BDHI-D bestaat uit veertig uitspraken met de antwoordmogelijkheden ‘waar’ of ‘onwaar’. Vierendertig uitspraken gaan over agressie en zes over sociale wenselijkheid.
BDI-II-NL-R Beoordelingsschalen en Zelfrapportage De Beck Depression Inventory is een van de oudste en nog steeds een van de meest gebruikte instrumenten om de ernst van depressieve symptomen te meten. De handleiding van de Nederlandse bewerking van de tweede editie van het instrument (BDI-II-NL) werd voor het eerst gepubliceerd in 2002. Sindsdien zijn zeer veel nieuwe gegevens over het instrument beschikbaar gekomen, waardoor een herziening van de handleiding wenselijk werd. De Beck Depression Inventory – Second Edition (BDI-II) is een uit 21 items bestaande zelf-rapportage vragenlijst voor het meten van de ernst van een depressie bij volwassenen en adolescenten van 13 jaar en ouder. Het instrument is ontwikkeld voor het meten van symptomen overeenkomstig de diagnostische criteria van depressieve stoornissen volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – Fourth Edition (DSM-IV; 1994) van de American Psychiatric Association. De BDI-II is ook compatibel met de DSM-5 (2013) en met de tiende editie van de International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD-10; 1999) van de World Health Organization. De BDI-II is geen diagnostisch instrument, maar een instrument om de ernst van depressieve symptomen vast te stellen.
Bender Visual Motor Gestalt Test - II Neuropsychologie De Bender Visual Motor Gestalt Test (Bender, 1938) meet visueel-motorische constructie. Het is een test met negen kaarten met getekende figuren of configuraties. De eerste kaart dient ter introductie. Opdracht: de gegeven figuren natekenen. Wordt o.a. gebruikt voor de screening op hersenorganiciteit. De doelgroep van dit instrument bestaat uit personen vanaf 4 jaar met een verstandelijke beperking. Sinds 2003 is er een herziene uitgave beschikbaar: The revised Second Edition of Bender Visual-Motor Gestalt Test. Daarin zijn zeven nieuwe items opgenomen, een nieuwe "recall" procedure, aanvullende tests voor motorische en perceptuele vaardigheden, en nieuwe normen.
Benton Visual Retention Test Neuropsychologie De Benton Visual Retention Test (Benton/BVRT, 1961) is een neuropsychologische indicator met betrekking tot niet aangeboren hersenletsel, zowel op linker- als op rechterhemisfeergebied, en dissociatieve stoornissen. Het meet de capaciteit om visuele informatie vast te houden. Het is een maat voor concentratie, visueel waarnemingsvermogen, retentievermogen en uitvoering, zowel ideatoir als constructief. De test bestaat uit drie equivalente series van tien kaarten met getekende figuren, oplopend van complexiteit. Er zijn vier wijzen van testafname: a) elk figuur wordt 10 seconden aangeboden en daarna uit het geheugen getekend; b) elk figuur wordt 5 seconden aangeboden en daarna uit het geheugen getekend; c) elk figuur wordt nagetekend; d) elk figuur wordt 10 seconden aangeboden en moet na een pauze van 15 seconden uit het geheugen worden getekend. Er zijn goedscores (eerst scoren per tekening, met een maximum van 10) en foutscores (meestal, in de dagelijkse praktijk, een maximum van 24 van de 64 mogelijke typefouten). De doelgroep bestaat uit personen vanaf 8 jaar.
BES Zelfrapportage De Betrokkenen Evaluatie Schaal (BES; Schene & Van Wijngaarden, 1993) is een methode om de belasting van mantelzorgers te meten. In de vragenlijst komen zowel objectieve als subjectieve vragen voor. Het percentage objectieve vragen is echter hoger, namelijk 70% tegenover 30% subjectieve vragen. De objectieve vragen zijn voor het grootste deel neutraal geformuleerd, terwijl de subjectieve vragen voornamelijk negatief geformuleerd zijn: zij benadrukken de negatieve aspecten van de zorgverlening. Het taalgebruik van de BES is vrij eenvoudig.
BEST-Index Beoordelingsschalen en Observatie De Behavioural Status Index (BEST-index; Reed, Robinson, Woods, & van Erven, 1999) meet veranderingen in het risiconiveau van toekomstig geweld. De BEST-index is een gestructureerde observatiemethode die agressief gedrag, mate van inzicht, sociale vaardigheden, zelfzorg en werk- en vrijetijdsbesteding (zes subschalen) tijdens klinische behandeling beoordeelt. Een positieve score op elk van deze subschalen geeft een indicatie van de mogelijkheden die iemand heeft om in een sociale omgeving redelijk te functioneren. De BEST-index kan bijdragen aan het objectiever weergeven van gedrag, vooral in verpleegkundige rapportages.
BIB Beoordelingsschalen De Beoordelingslijst Inzet voor de Behandeling (BIB; Drieschner, 2005) is een instrument waarmee therapeuten de feitelijke inzet van de patiënt voor zijn behandeling beoordelen. Er zijn twee instrumenten om behandelmotivatie in de ambulante setting te meten: de BIB en de Therapie Motivatie Schalen (TMS-F; Drieschner, 2005): https://kennisdatabank.efp.nl/instrumenten/tms-f.
BIS-11 Zelfrapportage Barratt ontwikkelde de Barratt Impulsiviness Scale, waarvan de elfde editie in 1995 door Patton en anderen werd uitgebracht (BIS-11; Patton et al., 1995). In deze dertig items tellende zelfrapportagelijst worden drie soorten impulsiviteit onderscheiden: motorische impulsiviteit, gebrek aan planning, en cognitieve impulsiviteit. In de MacArthur risk assesment study (Monahan et al., 2001) werd dit instrument uitvoerig gebruikt bij psychotische patiënten, maar bleek alleen motorische impulsiviteit enigszins met later geweld samen te hangen. Andere validiteitstudies in forensisch psychiatrische populaties ontbreken vooralsnog: de BIS lijkt vooral te worden gebruikt als diagnostisch descriptief instrument en wordt vaak beschreven in samenhang met diverse stoornissen. Cheung e.a. (2004) toonden bijvoorbeeld aan dat een verhoogde score op de BIS-11 samenhing met stoornissen in de executieve functies. Impulsiviteit kan naast een direct oorzakelijke factor van geweld, ook een verstorende factor zijn voor het behoud van bereikte therapieresultaten. Zo blijkt bijvoorbeeld dat gestopte rokers met een hoge mate van impulsiviteit sneller terugvallen in rookgedrag dan minder impulsieve gestopte rokers (Doran, Spring, McChargue & Malia Richmond, 2004). De Nederlandse vertaling wordt ‘Persoonlijke evaluatie’ genoemd.
BPRS Beoordelingsschalen en Screening De Brief Psychiatric Rating Scale (BPRS; Overall & Gorham, 1962) De BPRS is een instrument dat bestaat uit 24 vragen/items die door een zorgprofessional beantwoord kunnen worden door middel van observatie en interview-vragen (semigestructureerd interview). De vragenlijst meet de aanwezigheid en de ernst van een groot aantal psychiatrische symptomen en gedragingen bij volwassenen, met name voor schizofrenie. De antwoorden op de vragen worden afgeleid uit (a) een semigestructureerd interview en (b) op grond van observatie van gedrag en spraak van de cliënt. Het instrument blijkt heel bruikbaar als kort screeningsinstrument door de beknoptheid, de goede betrouwbaarheid en de mogelijkheid om verandering bij een patiënt/cliënt te meten. 24 items/onderwerpen: 1 Somatic concern 2 Anxiety 3 Depression 4 Suicidality 5 Guilt 6 Hostility 7 Elated Mood 8 Grandiosity 9 Suspiciousness 10 Hallucinations 11 Unusual thought content 12 Bizarre behaviour 13 Self-neglect 14 Disorientation 15 Conceptual disorganisation 16 Blunted affect 17 Emotional withdrawal 18 Motor retardation 19 Tension 20 Uncooperativeness 21 Excitement 22 Distractibility 23 Motor hyperactivity 24 Mannerisms and posturing
BSI (Brief Symptom Inventory) Zelfrapportage De Brief Symptom Inventory (BSI; Nederlandse versie; Beurs & Zitman, 2006) is een zelfrapportagelijst voor het meten van symptomen van psychopathologie bij volwassenen. De vragenlijst bestaat uit 53 items en meet negen dimensies: somatische klachten, cognitieve klachten, interpersoonlijke gevoeligheid, depressie, angst, hostiliteit, fobische klachten, paranoïde gedachten en psychoticisme. Daarnaast kunnen drie schalen voor de ernst van psychopathologie worden berekend: de gemiddelde score op alle items, het aantal items waarvan de respondent aangeeft op zijn minst enige last te hebben en de ernst van de aanwezige symptomen. De Brief Symptom Inventory heeft een verkorte versie, de Brief Symptom Inventory 18 (Nederlandse versie; Beurs, 2011). Deze vragenlijst toetst aan de hand van achttien items de meest voorkomende klachten: lichamelijke klachten, depressie en angst.
BVAQ Zelfrapportage De Bermond-Vorst Alexithymia Questionnaire (BVAQ; Bermond & Vorst, 1996) is een vragenlijst bestaande uit 48 items. De BVAQ bevat vijf subschalen: emotionaliseren, fantaseren, identificeren, analyseren en verbaliseren. De items worden op zo’n manier gescoord dat hoge subscores indicatief zijn voor een hoge geneigdheid tot alexithymie. Respondenten reageren aan de hand van een vijfpuntsschaal op de items. De BVAQ bestaat uit twee delen: items die de affectieve aspecten van alexithymie meten en items die cognitieve aspecten van alexithymie meten.
BVC Risicotaxatie De Brochet Violence Checklist –Broset Violence Checklist (BVC; Almvik & Woods,1998, 1999, 2000) is een korte vragenlijst van 6 items voor de voorspelling van gewelddadig gedrag in de komende 24 uur van psychiatrische patiënten (dus niet specifiek de forensisch-psychiatrische setting). Het is dus een predictie-instrument en risicotaxatie-instrument voor de zeer korte termijn. Invullen van de lijst (door stafleden die de patiënt in de dagelijkse omgang meemaken zoals sociotherapeuten) kost nog geen vijf minuten en er is geen interview voor nodig (het kan op basis van de bestaande, beschikbare informatie).
CAGE Screening De CAGE vragenlijst (Ewing, 1984) bestaat uit vier vragen en is bedoeld om te screenen op problemen met alcoholgebruik en potentieel alcoholisme. De vragen hebben betrekking op: het verminderen van het alcoholgebruik (cut down), of er irritatie is bij de cliënt over kritiek van anderen met betrekking tot het alcoholgebruik (annoyed), of de cliënt zich ooit schuldig voelt over zijn alcoholgebruik (guilty) en of alcohol wordt gedronken direct na het wakker worden om een kater te verminderen of om zenuwen in bedwang te houden (eye-opener). Wanneer twee of meer vragen met ‘ja’ worden beantwoord, is er een indicatie voor mogelijk alcoholmisbruik of alcoholisme en dient dit verder onderzocht te worden. CAGE items 1. Heeft u ooit het idee gehad dat u minder zou moeten drinken? 2. Hebben mensen u geërgerd door uw alcoholgebruik te bekritiseren? 3. Heeft u zich ooit slecht of schuldig gevoeld over uw alcoholgebruik? 4. Heeft u ooit ’s ochtends meteen alcohol gedronken om uw zenuwen te kalmeren of een kater kwijt te raken? Drempelwaarden: Bij een score van 2 of meer keer ‘Ja’ een kortdurende interventie geven.
CAGE-AID Screening De CAGE-Questions Adapted to Include Drugs (CAGE-AID; Brown & Rounds, 1995) vragenlijst is ontwikkeld om de items uit de CAGE uit te breiden van alleen alcohol naar alcohol en drugs. Voordeel is dat er kan worden gescreend op het samengaan van alcohol en drugsgebruik. De CAGE AID is een korte vragenlijst en bestaat uit vier items. CAGE-AID items 1. Have you ever felt you ought to cut down on your drinking or drug use? 2. Have people annoyed you by criticizing your drinking or drug use? 3. Have you ever felt bad or guilty about your drinking or drug use? 4. Have you ever had a drink or used drugs first thing in the morning to steady your nerves or to get rid of a hangover? Score De antwoorden op de items worden gescoord als 0 voor ‘nee’ en 1 voor ‘ja’, waarbij een hogere score duidt op druggerelateerde problemen. Afkappunt van 2 of meer positieve antwoorden wordt beschouwd als klinisch significant.
CAN-FOR Beoordelingsschalen De Camberwell Assessment of Need - Forensic Version (CAN-FOR; Thomas et al., 2003, McCrone et al., 2000, Phelan et al., 1995) is een instrument om zorgbehoeften en zorgvragen vast te stellen. De CAN-FOR stelt zorgbehoeften op 22 gebieden gestructureerd vast en biedt de patiënt de mogelijkheid aan te geven in hoeverre tot nu toe aan deze behoeften tegemoet is gekomen. De gegevens kunnen als uitgangspunt dienen voor een nadere kwalitatieve exploratie van de zorgbehoeften.
CAPE Zelfrapportage De Community Assessment of Psychic Experiences (CAPE; Konings, Bak, Hanssen, Os, & Krabbendam, 2006) is een zelfrapportagevragenlijst die schizotypische kenmerken meet en de mate waarin mensen hier last van hebben. Deze test is opgebouwd uit drie schalen: een schaal die positieve schizotypische symptomen meet, een schaal die negatieve schizotypische symptomen meet en een schaal die depressieve symptomen meet.
CAPP Diagnostiek Mede om een aantal bezwaren tegen de PCL-R te ondervangen wordt de Comprehensive Assessment of Psychopathic Personality Disorder (CAPP; Cooke, Hart, Logan, & Michie, 2004) geconstrueerd. De CAPP is een semi-gestructureerd interview om (veranderingen in) psychopathie te bepalen in uiteenlopende populaties en is niet bedoeld als risicotaxatie-instrument. De CAPP meet zes domeinen: dominantie, emoties, zelf, binding, gedrag en cognitie. Deze domeinen worden beschreven met verschillende bijvoeglijke naamwoorden, die op hun beurt worden geadstrueerd met gedragselementen. De CAPP is vertaald in het Nederlands door Martin Hildebrand, Hanneke Schönberger en Corine de Ruiter.
CARE-NL Risicotaxatie De Child Abuse Risk Evaluation-Nederland (CARE-NL; Ruiter & Jong, 2005) is een instrument om een inschatting te maken van het risico dat ouders hebben om hun kind te mishandelen. De CARE-NL is een bewerking en uitbreiding van het Canadese 'Child Abuse Risk Evaluation' (Agar & Fraser, jaartal onbekend). De oorspronkelijke CARE is aangevuld op basis van recente empirische literatuur over risicofactoren voor alle vormen van kindermishandeling. Aan de Nederlandse versie zijn specifiek risicofactoren voor seksueel misbruik toegevoegd, zodat het bruikbaar is voor risicotaxatie van alle typen kindermishandeling (Ruiter & Jong, 2005). De lijst bestaat uit achttien items verdeeld over vier subschalen: ouderlijke factoren, ouder-kind factoren, kindfactoren en gezinsfactoren. Ook is er een risicofactor (nummer 18) die alleen van toepassing is in gevallen van (een vermoeden van) seksueel kindermisbruik. Items worden gescoord op een driepuntsschaal. 'Ja' betekent een duidelijke aanwezigheid van de risicofactor, '?' betekent een mogelijke of gedeeltelijke aanwezigheid van de risicofactor en 'Nee' betekent niet aanwezig. Het eindoordeel wordt ook aangegeven op een driepuntsschaal: hoog-matig-laag. Voor verdere informatie zie: http://www.nji.nl/eCache/DEF/1/23/555.dWl0Z2VicmVpZD0x.html. Sinds 2021 is de CARE-V2, de opvolger van de CARE-NL, beschikbaar. Over de CARE-V2 zijn nog geen publicaties verschenen.
CASH Beoordelingsschalen De Comprehensive Assessment of Symptoms and History (CASH; Andreasen, Flaum, & Arndt, 1992) is een semi-gestructureerd interview ontwikkeld voor onderzoek binnen het spectrum van schizofrenie, schizoaffectieve en bipolaire stoornissen. Het interview geeft uitgebreide informatie over huidige en vroegere symptomen, premorbide functioneren, cognitief functioneren, sociodemografische status, behandeling en het verloop van de ziekte. Het grote bereik van dit interview maakt dat het vooral geschikt is voor gebruik over een langere periode. De CASH heeft een cultuursensitieve versie, de CASH-CS (Zandi et al., 2008). Deze vragenlijst bevat aanvullende cultuur relevante vragen voor bijna alle secties.
CBCL Beoordelingsschalen De Child Behavior Checklist (CBCL; Achenbach & Ruffle, 2001) is een gestandaardiseerde gedragsvragenlijst voor ouders of verzorgers, waarbij wordt gevraagd naar de emotionele en gedragstoestanden van het kind in de afgelopen twee of zes maanden. De CBCL heeft een aparte vragenlijst voor 1,5-5 jarigen en 6-18 jarigen. De CBCL/1½-5 heeft 99 vragen over emotionele en gedragsproblemen en één vraag over andere problemen (voor meer informatie zie www.aseba.nl). De CBCL/6-18 bevat 118 vragen over emotionele en gedragsproblemen, twee vragen over andere problemen en 20 vragen over sociale contacten, activiteiten en schoolwerk. Ouders kunnen aangeven hoe goed een vraag nu of in de afgelopen zes maanden past bij een kind met behulp van de volgende antwoordmogelijkheden: 0 = helemaal niet, 1 = een beetje of soms, 2 = duidelijk of vaak. De antwoorden op de vragen tellen op tot schalen. De CBCL is in het Nederlands vertaald door Frank Verhulst en Jan van der Ende van de afdeling Kinder- en jeugdpsychiatrie van het Erasmus MC - Sophia Kinderziekenhuis.
CBSA Zelfrapportage De Competentie-Belevingsschaal voor Adolescenten (CBSA; Treffers et al., 2002) geeft op gestandaardiseerde wijze een indruk van de wijze waarop een jongere zichzelf ervaart en hoe de jongere zijn/haar eigen vaardigheden en adequaatheid op een aantal relevante levensgebieden inschat. De vragenlijst bestaat uit 35 items, gericht op afzonderlijke facetten van het zelfconcept ofwel competentiebeleving. Deze zijn verdeeld over zeven subschalen: schoolvaardigheden, sociale acceptatie, sportieve vaardigheden, fysieke verschijning, gedragshouding, hechte vriendschap en gevoel van eigenwaarde. Bij elk item worden steeds twee groepen jongeren beschreven. De jongere kruist aan tot welke groep hij/zij behoort, en of hij/zij 'helemaal' of 'een beetje' tot die groep behoort.
CGI Beoordelingsschalen De Clinical Global Impression (CGI; Guy, 1976) is een meetinstrument dat de ernst van de symptomen en de effectiviteit van een behandeling meet bij patiënten met een psychische aandoening. De schaal wordt op een zevenpuntsschaal gemeten en bestaat uit twee items: één item meet de globale ernst van de aandoening gedurende de laatste week (1 staat voor normaal, niet ziek en 7 voor zeer ernstig ziek) en één item meet de globale verandering ten opzichte van het begin van de behandeling (1 staat voor zeer veel verbeterd en 7 voor zeer veel slechter). Op basis van de CGI hebben deskundigen een aantal nieuwe schalen gecreëerd, zoals de CGI-BP (bipolaire stoornis), CGI-SCH (schizofrenie) en CGI-SCA (schizoaffectieve stoornis) (Allen et al., 2012).
CIDI Diagnostiek De Composite International Diagnostic Interview (CIDI, Nederlandse versie; Smitten, Smeets & Brink, 1998) is een interview ontwikkeld door WHO en NIH die cross-cultureel gebruikt wordt om ICD-10 en DSM-IV diagnoses van psychopathologie te evalueren. De CIDI is net zoals zijn voorloper (de DIS) het interview bij uitstek voor grootschalige epidemiologische studies. De huidige versie, de CIDI 2.1, bestaat zowel in een levensloop- als een twaalf-maandenversie. Naast de papieren uitgave bestaat ook een geautomatiseerde versie (CIDI-Auto). De Nederlandse versie werd reeds grootschalig gebruikt in de NEMESIS studie.
CIDRRI Risicotaxatie De Clinical Inventory of Reoffending Risk Indicators (CIDDRI; Philipse, 2005) is een instrument dat werd ontworpen op grond van wat clinici in tbs-klinieken relevante dynamische factoren (items) vonden om behandelresultaat mee te karakteriseren en het recidiverisico (latere recidive) mee te voorspellen. In het kort, er werden begrijpelijke en logische dynamische items gevonden die een inzichtelijke factorstructuur opleverden.
Help de instrumentendatabank verbeteren